Jakie są kategorie środków ochrony indywidualnej i jak wybrać odpowiednie?

W dzisiejszych czasach dużą uwagę poświęca się kwestii bezpieczeństwa w pracy. Zwłaszcza na stanowiskach, na których zdrowie pracowników jest narażone na szwank, absolutnie fundamentalna jest odpowiednia ochrona ich zdrowia i życia, a więc stosowanie środków ochrony osobistej pracowników. Do ich zapewnienia zobowiązany jest nie kto inny, jak pracodawca. Podczas doboru środków ochrony indywidualnej na pewno trzeba pamiętać, że współcześni producenci oferują różne kategorie środków ochrony indywidualnej. Jak przedstawia się taka klasyfikacja? Jak wybrać odpowiednie produkty? I jak brzmi definicja środków ochrony indywidualnej?

Definicja środków ochrony indywidualnej

Zanim omówimy poszczególne kategorie środków ochrony indywidualnej oraz sposób prawidłowego doboru środków ochrony indywidualnej, warto przypomnieć sobie ich definicję. Środki ochrony indywidualnej to środki, które chronią pracownika przed zagrożeniami wynikającymi z występowania niebezpiecznych lub szkodliwych czynników w jego środowisku pracy. Zaliczamy do nich spełniające określone normy i klasy bezpieczeństwa: odzież, obuwie oraz akcesoria zapewniające ochronę głowy, oczu i twarzy, słuchu i rąk.

Kategorie środków ochrony indywidualnej

Produkty określane mianem środków ochrony osobistej/indywidualnej to odzież i akcesoria posiadające deklaracje zgodności WE zgodnie z dyrektywą 89/686/EWG. Ze względu na stopień zagrożenia, przed którym mają chronić pracownika, dzieli się je na trzy kategorie środków ochrony indywidualnej. Kategoria I obejmuje produkty stosowane w warunkach niskiego ryzyka, chroniące przed:
– powierzchownymi urazami mechanicznymi (np. rękawice ogrodnicze),
– środkami czyszczącymi słabego działania i/lub wodą (np. gumowe rękawice chroniące przed detergentami),
– gorącymi powierzchniami o temperaturze do 50°C (np. fartuch),
– uszkodzeniem wzroku w wyniku narażenia na działanie światła słonecznego (np. okulary słoneczne),
– czynnikami atmosferycznymi, które nie mają charakteru ekstremalnego (np. nakrycie głowy),
– słabymi uderzeniami i drganiami, których skutki nie mogą powodować nieodwracalnych uszkodzeń ciała (np. lekki hełm).
Kategoria II obejmuje natomiast produkty chroniące przed zagrożeniami, które nie występują w I i III kategorii środków ochrony indywidualnej. Są to np. ubrania o właściwościach ostrzegawczych oraz kaski zapewniające ochronę głowy. Wreszcie, kategoria III to odzież i akcesoria zabezpieczające przed zagrożeniami mogącymi mieć bardzo poważne konsekwencje (nieodwracalne szkody na zdrowiu, śmierć), w tym:
– niebezpieczne dla zdrowia substancje i mieszaniny, atmosfery o niedostatecznej zawartości tlenu, szkodliwe czynniki biologiczne (np. maski i sprzęt chroniący układ oddechowy),
– promieniowanie jonizujące (np. gazoszczelne kombinezony),
– środowiska o wysokiej temperaturze, dla których skutki są porównywalne do działania powietrza o temperaturze co najmniej +100°C (np. odzież przeciwpożarowa),
– środowiska o niskiej temperaturze, dla których skutki są porównywalne do działania powietrza o temperaturze wynoszącej -50°C lub niżej (np. odzież termiczna),
– upadki z wysokości (np. liny, uprzęże alpinistyczne),
– porażenie prądem elektrycznym i prace pod napięciem (np. hełm elektroizolacyjny),
– utonięcia,
– przecięcia przez przenośną pilarkę łańcuchową,
– strumień pod wysokim ciśnieniem,
– rany postrzałowe lub pchnięcia nożem (np. ochraniacze na brzuch),
– szkodliwy hałas (np. nauszniki, wkładki przeciwhałasowe).

Dobór środków ochrony indywidualnej

Każdy pracodawca oraz osoba wyznaczona przez niego do zaopatrywania pracowników w odzież i akcesoria ochronne, musi zdawać sobie sprawę z istniejących kategorii środków ochrony indywidualnej. W przeciwnym razie prawidłowy dobór środków ochrony indywidualnej jest niemożliwy, a już na pewno bardzo utrudniony. I tak też, wybierając środki ochrony osobistej należy upewnić się odnośnie tego, czy środki te są:
– odpowiednie do istniejącego zagrożenia,
– odpowiednie do panujących na danym stanowisku warunków pracy,
– ergonomiczne,
– uniwersalne (czy można je dopasować do każdego pracownika po odpowiednim wyregulowaniu),
– skonstruowane w taki sposób, aby w przypadku jednoczesnego występowania kilku zagrożeń i konieczności stosowania kilku środków ochrony nie pogarszały właściwości ochronnych poszczególnych elementów,
– stosowane zgodnie z ich przeznaczeniem, a dołączona instrukcja jest zrozumiała dla pracownika.
Poza tym, warto sprawdzić, czy wybrane środki ochrony osobistej mogą być używane przez jedną osobę czy większą ilość osób przy zachowaniu zdrowia i higieny użytkowników. Należy się także upewnić co do terminu ich przydatności.